Zespół zabudowań szybu Franciszek dawnej kopalni „Wawel” zwyciężył w Konkursie „Nasz Zabytek”, którego organizatorem jest Fundacja Most the Most. Nagrodą jest grant w wysokości miliona złotych. Posłuży on rewaloryzacji, czyli działaniom konserwatorskim, które przywrócą obiektowi wartości użytkowe oraz dostosowaniu zabytku do wybranej w konkursie funkcji społecznej. – Niezmiernie cieszę się z tego zwycięstwa, bo to nie tylko dodatkowe środki na ochronę industrialnej perełki, ale także dowód społecznego zaangażowania, nagroda jest bowiem wynikiem zgłoszeń osób, którym zależy na dalszym losie obiektu – podkreśla prezydent Michał Pierończyk.
Przypomnijmy, że konkurs miał dwa etapy. W pierwszym wpłynęły 964 zgłoszenia na 59 zabytkowych obiektów. Ocenę formalną przeszło 37 zabytków, a najlepszy okazał się szyb Franciszek. Z kolei w drugim etapie mieszkańcy zgłaszali pomysły na funkcję społeczną, którą ma pełnić obiekt. Wpłynęło ich 132. Spośród pomysłów na jego ponowne zagospodarowanie zaproponowano m.in. powstanie centrum edukacji regionalnej służące utrwalaniu i upowszechnianiu niematerialnej kultury regionu i międzypokoleniowej wymiany doświadczeń. Według zainteresowanych obiekt mógłby być też miejscem spotkań lokalnej społeczności oraz przestrzenią dla działań wspierających kultywowanie elementów dziedzictwa niematerialnego, w tym tradycji muzycznej, kulinarnej, obrzędowej czy związanej z edukacją w obszarze języka śląskiego. Zaproponowano też, by w obiekcie odbywały się warsztaty, spotkania, pokazy oraz wystawy.
- Teraz, razem z Fundacją, musimy przeanalizować zgłoszone pomysły i wybrać ten, który będzie najbliższy potrzebom lokalnej społeczności, a także pozwoli zachować architektoniczne walory zabytku – informuje prezydent Michał Pierończyk. – Kiedy wspólnie wypracujemy najlepsze rozwiązanie, podpiszemy umowę na wypłatę grantu i przystąpimy do realizacji planu – podsumowuje.
W komunikacie Fundacji o wynikach konkursu czytamy: „Zgłaszający mogą czuć się dumni ze swojego działania, gdyż to właśnie dzięki nim szyb Franciszek zwyciężył w I Konkursie. Udział w II Konkursie i zgłoszenie pomysłów na nową funkcję zabytku był dla nich kolejną szansą na wyartykułowanie swoich marzeń i potrzeb. Aktywna postawa mieszkańców oraz otwartość i gotowość na współpracę właściciela zabytku to klucz do realizacji wartościowego projektu. Razem tworzymy znakomite warunki do przywrócenia świetności zgłoszonych zabytków oraz do realizacji wspaniałych inicjatyw społecznych”.
Konkurs „Nasz Zabytek” to projekt o charakterze regionalnym i lokalnym. Fundacja Most the Most ogłasza go sekwencyjnie w poszczególnych województwach. Konkurs jest podzielony na dwie części: I Konkurs – wybór jednego zabytku w województwie oraz II Konkurs – wybór pomysłów na nową funkcję społeczną zwycięskiego zabytku. Do tej pory przeprowadzono 6 edycji konkursu w 16 województwach, wpłynęło ponad 7100 zgłoszeń zabytków od mieszkańców, a na 650 z nich można było oddawać głosy. Poza tym przeprowadzono 13 konkursów na wybór funkcji społecznej zwycięskich zabytków, do których wpłynęło ponad 1160 zgłoszeń z pomysłami ponownego zagospodarowania. Fundacja podpisała do tej pory 8 umów na wypłatę grantu.
Fundacja Most the Most jest organizacją non-profit powołaną przez Bank Gospodarstwa Krajowego na rzecz wsparcia zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Jej misją jest budowanie kapitału społecznego poprzez wspieranie kultury, twórców i międzypokoleniowej współpracy. Fundacja inicjuje zaangażowanie lokalnych społeczności wokół odnowy zabytków i nadawania im nowych funkcji społecznych. Wspiera projekty, które są odpowiedzią na lokalne potrzeby, w których tworzenie i realizację włączona jest społeczność lokalna.
Przypomnijmy, że szyb Franciszek został wydrążony w 1857 r. jako szyb wydobywczy i przez przeszło pół wieku pełnił tę funkcję. Poza nim do zespołu zabudowań należą budynki nadszybia, kotłowni, straży pożarnej, administracji, rozdzielni oraz stacji ratowniczej. Większość zabudowań powstała w drugiej połowie XIX w., a reszta na początku XX w. Do dziś stanowią jeden z najpiękniejszych i najstarszych zabytków przemysłowych na terenie miasta. Od 1984 r. zabudowania szybu Franciszek figurują w rejestrze zabytków nieruchomych województwa śląskiego. W marcu br. miasto przejęło część budynków wchodzących w skład zespołu.
