140 mln zł przeznaczonych na realizację ponad 60 projektów rewitalizacyjnych - to bilans trzech ostatnich lat funkcjonowania w Rudzie Śląskiej Gminnego Programu Rewitalizacji. W tym czasie w mieście wyraźnie zmniejszyła się liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej, poprawiło się bezpieczeństwo, a stopa bezrobocia utrzymuje się na niskim poziomie. Spadła natomiast liczba mieszkańców, a znaczącym problemem miasta jest zła jakość powietrza.
Gminny Program Rewitalizacji Miasta Ruda Śląska do 2030 roku (GPR) obowiązuje od 2018 r. i był jednym z pierwszych takich dokumentów opracowanych przez miasta w regionie. Zgodnie z ustawą po trzech latach musi on przejść obowiązkową ewaluację. - Przede wszystkim to przegląd tego, ile i co udało się nam zrobić w zakresie rewitalizacji. Do tego dochodzi analiza wskaźników służących do monitorowania programu i podejmowanych działań. To w końcu bezpośrednie wywiady z mieszkańcami na temat ich oceny przedsięwzięć rewitalizacyjnych – wylicza wiceprezydent Michał Pierończyk. - Przeprowadzona ewaluacja GPR miała także wskazać, czy i w jaki sposób realizowane są cele określone w dokumencie – dodaje.
Czego można się dowiedzieć z podsumowania trzech lata realizacji GPR w Rudzie Śląskiej? Przede wszystkim w tym czasie zrealizowano 24 projekty rewitalizacyjne (16 podstawowych i 8 uzupełniających), a kolejnych 44 rozpoczęto (20 podstawowych i 24 uzupełniające). W ten sposób na 103 zawarte w dokumencie projekty, aż 68 przypadkach zainicjonowano działania. Na dotychczasową realizację projektów zwartych w GPR miasto przeznaczyło 116 mln zł. – Do tego trzeba doliczyć ponad 24 mln zł, które przeznaczone zostały na przedsięwzięcia nie wynikające wprost z programu, jednak realizujące cele i założenia GPR – informuje wiceprezydent.
Przeprowadzona ewaluacja GPR obejmowała także analizę zmian zachodzących w poszczególnych obszarach rewitalizacji. Tu pod lupę wzięto takie tematy, jak demografia, wykluczenie społeczne, bezrobocie, przedsiębiorczość, bezpieczeństwo, czy jakość środowiska.
Okazuje się, że w badanym okresie trzech lat w Rudzie Śląskiej wyraźnie zmniejszyła się liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej z 4 419 w 2018 r. do 1 315 w 2020 r. Poprawiło się bezpieczeństwo - policja w 2020 r. odnotowała mniej przestępstw niż w 2018 r. Było to 2 224 wobec 2 328 w 2018 r. Cały czas w Rudzie Śląskiej na niskim poziomie utrzymuje się stopa bezrobocia, wprawdzie pomiędzy 2018 a 2020 r. wzrosła ona z 2,9% do 3,4 %, ale nadal jest to znacznie mniej, niż w regionie, czy w całym kraju.
Tym, co może martwić władze miasta, jest spadek liczby mieszkańców. - Na szczęście nie jest on tak drastyczny, jak w innych miastach aglomeracji, co więcej, są w naszym mieście miejsca, gdzie mieszkańców przybywa. Jest to m.in. efekt rozwoju budownictwa jednorodzinnego. Pomiędzy 2018 a 2020 r. do użytku oddano blisko 550 nowych budynków – wskazuje Michał Pierończyk.
Innym problemem o wymiarze ogólnokrajowym, który dotyka również Rudę Śląską, jest zła jakość powietrza. Pomimo wielu działań podejmowanych w ciągu ostatnich trzech lat, takich jak dofinansowanie przez miasto wymiany starych pieców, czy podłączania kolejnych budynków do sieci ciepłowniczej, nadal jest to na razie nierozwiązywalna kwestia.
Bardzo ważną częścią procesu ewaluacji GPR były badania jakościowe wśród mieszkańców, czyli wywiady indywidualne, warsztaty konsultacyjne oraz spacery studyjne. Z wszystkich tych rozmów wynika, że mieszkańcy zauważają pozytywne zmiany wynikające z podjętych działań rewitalizacyjnych. Szczególnie doceniają powstające nowe miejsca spędzenia wolnego czasu, takie jak Stacja Biblioteka, park na terenie po koksowni Orzegów, Góra Antonia, czy odnowione podwórka. Z rzeczy, które należałoby poprawić, mieszkańcy zwracali uwagę na integrację komunikacji pomiędzy dzielnicami, czy na większą współpracę w zakresie rewitalizacji z partnerami prywatnymi.
Analiza dotychczasowej realizacji GPR obejmowała także wskazanie wniosków i rekomendacji. Jedną z propozycji działań jest rozwój zintegrowanego systemu komunikacji wewnętrznej oraz sieci funkcjonalnych połączeń w obrębie miasta wraz ze ścieżkami łączącymi Rudę Śląską z terenami ościennymi. Inna z rekomendacji dotyczy dalszego poszerzania oferty dobrze zorganizowanych miejsc spotkań mieszkańców, zapewniających jednocześnie wysoką jakość przestrzeni publicznych. Miasto powinno także podejmować działania na rzecz zatrzymania młodych ludzi w Rudzie Śląskiej oraz eksponować jej walory przy jednoczesnym wspieraniu rozwoju oferty mieszkaniowej i rekreacyjnej.
Gminny Program Rewitalizacji Miasta Ruda Śląska do 2030 roku obejmuje 12 podobszarów miasta. Stanowią one ponad 11 proc. powierzchni miasta i są zamieszkałe przez ponad 36 tys. osób. Dwa największe obszary obejmują północną część dzielnicy Ruda oraz centralną część Wirku wraz z Czarnym Lasem. Z innych wytyczonych przestrzeni wymienić należy: historyczną część Orzegowa, centralną część Goduli, Chebzie wraz z kolonią robotniczą Kaufhaus, zabytkową część Nowego Bytomia, Starą Bykowinę wraz z północną częścią Kochłowic i terenami poprzemysłowymi po kopalni Polska-Wirek, a także kolonię robotniczą Carl Emmanuel. Pozostałe miejsca to: Szyb Mikołaj wraz z najbliższym otoczeniem, teren położony w rejonie ul. 1 Maja, tereny poprzemysłowe w rejonie kopalni Pokój oraz okolice Muzeum PRL-u.
Następna ocena realizacji programu przewidziana została za kolejne 3 lata.
