Centralnym punktem obchodów 21. rocznicy otwarcia Polskiego Cmentarza Wojennego w Miednoje była uroczysta zbiórka przed Tablicą Pamięci w gmachu Komendy Głównej Policji oraz uroczystość przed Obeliskiem „Poległym Policjantom – Rzeczpospolita Polska” na dziedzińcu. Szef Gabinetu Politycznego MSWiA Michał Prószyński w imieniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Mariusza Kamińskiego oraz Komendant Główny Policji gen. insp. Jarosław Szymczyk, jego Zastępcy oraz zaproszeni goście oddali hołd polskim policjantom, ofiarom zbrodni katyńskiej.
Tuż przed godz. 20.00 pod Tablicą Pamięci w gmachu Komendy Głównej Policji, gdzie umieszczone są inskrypcje epitafijne z nazwiskami policjantów, którzy oddali życie w związku ze służbą, ratując innych bądź stając w ich obronie, odbyła się uroczysta zbiórka. Szef Gabinetu Politycznego MSWiA Michał Prószyński w imieniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Mariusza Kamińskiego oraz Komendant Główny Policji gen, insp. Jarosław Szymczyk, I Zastępca Komendanta Głównego Policji nadinsp. Dariusz Augustyniak oraz Zastępcy nadinsp. Paweł Dobrodziej oraz nadinsp. Roman Kuster złożyli wieńce.
Następnie uroczystości upamietniające 21. rocznicę otwarcia Polskiego Cmentarza Wojennego w Miednoje przeniosły się na dziedziniec. Polską Policję w uroczystościach tych reprezentowała kadra kierownicza, komendanci wojewódzcy, komendant CBŚP, komendant BSWP, dowódca CPKP BOA oraz dyrektorzy biur KGP. Nie zabrakło prezesa Zarządu Stowarzyszenia Generałów RP, przedstawicieli NSZZP oraz Fundacji Pomocy Wdowom i Sierotom po Poległych Policjantach. Nie zabrakło również przedstawicieli duchowieństwa Jego Ekscelencji Arcybiskupa Jerzego Pańkowskiego Prawosławnego Ordynariusza Wojskowego, delegata Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego ds. służb mundurowych i kapelanów policyjnych: Kapelana Komendy Głównej Policji ks. Wojciecha Juszczuka, Naczelnego Prawosławnego Kapelana Policji ks. Andrzeja Bołbota i Ewangelickiego Kapelana Policji ks. Marka Twardzika.
Przy Obelisku „Poległym Policjantom - Rzeczpospolita Polska“ z udziałem Kompanii Reprezentacyjnej Policji i Orkiestry Reprezentacyjnej Policji poprzez złożenie meldunku Komendantowi Głównemu Policji gen. insp. Jarosławowi Szymczykowi przez dowódcę uroczystości nadkom. Radosława Gosa zgodnie z policyjnym ceremoniałem rozpoczął się uroczysty apel.
Po dokonaniu przeglądu pododdziału odegrano hymn Rzeczypospolitej Polskiej. Tradycyjnie przed Obeliskiem „Poległym Policjantom - Rzeczpospolita Polska" nastąpiła uroczysta zmiana warty, po czym odczytano Apel Pamięci a następnie złożono wieńce i kwiaty.
Szef Gabinetu Politycznego Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Michał Prószyński odczytał list, w którym szef resortu przekazał, że Nekropolia Miednoje to miejsce spoczynku tych, którzy do końca wypełnili swoje zobowiązanie i zostali zamordowani tylko dlatego, że byli Polakami bo nosili polski mundur i chcieli jak najlepiej służyć swojej ojczyźnie. I dodał, że ich postępowanie to dla nas dowód, że honor, wolność i niepodległość Polski to najcenniejsze wartości, w których obronie zawsze należy stanąć.
W uroczystościach przed gmachem Komendy Głównej Policji brali udział przedstawiciele stowarzyszeń „Rodzina Policyjna 1939 roku” Prezes Świętokrzyskiego Stowarzyszenia "Rodzina Policyjna 1939 r." Grażyna Szkonter, Prezes Warszawskiego Stowarzyszenia "Rodzina Policyjna 1939 r." Rafał Skiba, Prezes Stowarzyszenia "Rodzina Policyjna 1939 r." w Łodzi Jarosław Olbrychowski oraz Prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia "Rodzina Policyjna 1939 r." z siedzibą w Katowicach Teresa Maria Bracka. W swoim przemówieniu Prezes Świętokrzyskiego Stowarzyszenia "Rodzina Policyjna 1939 r." Grażyna Szkonter powiedziała:
- Stojąc tu dzisiaj na dziedzińcu Komendy Głównej Policji dziękuję wszystkim, którzy przez 30 lat działania stowarzyszeń „Rodzina Policyjna 1939 roku” okazali nam pomoc i wsparcie. Na ręce Komendanta Głównego Policji Pana Generała Jarosława Szymczyka składam w imieniu wszystkich stowarzyszeń policyjnych podziękowania za dotychczasową współpracę.
Z kolei Marek Krystyniak, Prezes Stowarzyszenia Rodzina Katyńska odczytał list Izabeli Sariusz-Skompskiej, Prezes Federacji Rodzin Katyńskich:
- Powinniśmy być dzisiaj w drodze. Dzień 2 września od pamiętnego roku 2000 wiążę się w pamięci rodzin katyńskich z pielgrzymowaniem do Miednoje na tamtejszy piękny cmentarz. 2 września powinniśmy być właśnie tam. Wspomnienie pielgrzymek do Miednoje dzisiaj, 21 lat później wydaje się prawie nierealne i najgorsze jest to, że nie możemy wytłumaczyć wszystkiego pandemią. Najgorsze jest to, że między nami a katyńskimi nekropoliami, miejscami straceń i obozami wyrastają mury nowego kłamstwa katyńskiego. Dzisiaj ponawiamy serdeczny apel do wszystkich ludzi dobrej woli: strzeżcie katyńskich nekropoli i pamięci o naszych bliskich spoczywających w Katyniu, Miednoje, Charkowie, Bykowni i wciąż bezimiennych Kuropatach.
Nastepnie głos zabrał Komendant Główny Policji gen. insp. Jarosław Szymczyk, który podkreślił, że Funkcjonariusze Policji Państwowej i Policji Województwa Śląskiego przez wojnę stracili wszystko tylko dlatego, że byli polskimi policjantami a przez swoją ofiarność za polski mundur zasługują na prawdę o ich tragicznym losie oraz czczenie pamięci o ich honorze i niezłomności.
Komendant Główny Policji przypomniał słowa Świętego Jana Pawła II, który w 1996 roku zwrócił się do uczestników pielgrzymki Rodzin Katyńskich w następujący sposób: - Jesteście świadkami śmierci, która nie powinna ulec zapomnieniu. Tragiczne wydarzenia, które miały miejsce na wiosnę 1940 roku w Katyniu, Charkowie i Miednoje, są rozdziałem martyrologium polskim, które nie może być zapomniane.
Gen. Insp. Jarosław Szymczyk szczególne podziękowania skierował na ręce potomków ofiar zbrodni katyńskiej. Podziękował również Jego Ekscelencji Księdzu Arcybiskupowi Józefowi Guzdkowi za odprawienie mszy świętej w Katedrze Polowej Wojska Polskiego w intencji pomordowanych policjantów oraz wszystkim zgromadzonym za udział w tych szczególnych uroczystościach.
Na koniec odbyła się krótka inscenizacja, podczas której zostały odczytane fragmenty listów internowanych funkcjonariuszy Policji Państwowej do bliskich, a uroczystość zakończył marsz Kamila Koseckiego przygotowany specjalnie na dzisiejszą okazję pn. „Miednoje”, który wykonała Orkiestra Reprezentacyjna Policji.
***
Polski Cmentarz Wojenny w Miednoje położony jest ok. 30 km od Tweru, nieopodal drogi do Petersburga. Na obszarze 1,7 hektara spoczywają szczątki 6 tysięcy jeńców obozu specjalnego NKWD w Ostaszkowie. Był to największy obóz specjalny podległy Zarządowi ds. Jeńców Wojennych NKWD, funkcjonował na niewielkiej wyspie Stołbnyj jeziora Seliger, zabudowaniach poklasztornych monasteru Niłowa Pustyń w odległości 11 km od miejscowości Ostaszków, około 300 km od Moskwy.
Teren cmentarza został uformowany jako kurhan, otoczony murem. Mur ten stanowi symboliczną granicę między światem zewnętrznym a ziemią uświęconą krwią jeńców. Wokół muru położone są imienne epitafia osób, których szczątki spoczywają w 25 mogiłach.
W 1991 roku w ramach prowadzonego przez Naczelną Prokuraturę Wojskową Związku Sowieckiego śledztwa w sprawie ustalenia losów polskich jeńców, którzy w latach 1939-1940 trafili do sowieckiej niewoli i byli przetrzymywani w trzech obozach specjalnych w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, na wskazanym terenie dokonano czynności ekshumacyjnych. Prace doprowadziły do odnalezienia zbiorowych mogił ze szczątkami zamordowanych jeńców.
Jednak dopiero przeprowadzone w latach 1994-1995 przez specjalistów Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa badania pomiarowe i sondaże pozwoliły na odkrycie oraz precyzyjne zlokalizowanie masowych mogił. Prace ekshumacyjne przyniosły także wiele cennego materiału dowodowego w postaci przedmiotów osobistych odnalezionych przy zamordowanych policjantach, w tym dokumentów i zapisków świadczących o ostatnich chwilach życia ofiar zbrodni. Znalezione przedmioty, zabezpieczone oraz po konserwacji zasiliły ekspozycję Muzeum Katyńskiego w Warszawie.
Przełomowym dla budowy Polskiego Cmentarza Wojennego w Miednoje był rok 1995. Wówczas to, w ramach uzgodnień polsko-rosyjskich, 25 marca w Smoleńsku podpisano dokument o budowie Polskich Cmentarzy Wojennych w Katyniu i Miednoje. Elementem porozumienia była opracowana przez polskich geodetów mapa fragmentu lasu w Miednoje, z wyrysowanymi granicami przyszłego polskiego cmentarza wojennego.
Kilka miesięcy później, 11 czerwca 1995 roku, został uroczyście wmurowany akt erekcyjny i poświęcony przez Ojca Świętego Jana Pawła II kamień węgielny pod budowę cmentarza.
Cmentarz wybudowano staraniem i ze środków budżetowych Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa i 28 sierpnia 2000 roku nekropolia została przekazana Dyrekcji Kompleksu Upamiętniającego Miednoje, która administruje obiektem. Uroczyste otwarcie i poświęcenie Polskiego Cmentarza Wojennego w Miednoje nastąpiło 2 września 2000 roku.
Na cmentarzu w Miednoje nie ma grobów indywidualnych, a zalesiony teren z krzyżami okala pas tabliczek z nazwiskami ofiar. Spoczywają tam szczątki blisko 6,3 tys. osób - w tym ok. 5 tys. policjantów, a także funkcjonariuszy Straży Granicznej, Korpusu Ochrony Pogranicza, żołnierzy Żandarmerii Wojskowej, Oddziału II Sztabu Głównego WP i pracowników wymiaru sprawiedliwości.
W tym szczególnym dla Naszej narodowej pamięci miejscu, każdy członek rodziny odnajdzie nazwisko bliskiej osoby. Ciąg inskrypcji indywidualnych zakończony jest płaskorzeźbami, przedstawiającymi Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939 i Krzyż Virtuti Militari. Tabliczki ułożono tak, jakby były pozostałością archeologicznej odkrywki: ujawniają skrywane przez dziesięciolecia miejsce zbrodni. Centralnym punktem cmentarza jest brama pamięci, na której w porządku alfabetycznym możemy przeczytać imiona i nazwiska Pomordowanych. To wielkie, zbiorowe epitafium Ofiar. Ta brama jest otwarta, a stojący w niej krzyż znamionuje zwycięstwo prawdy.
Elementami związanymi z bramą są dwa pylony z godłem Policji Państwowej. W centrum na wprost bramy znajduje się ołtarz–stół ofiarny, miejsce spotkania, ale przede wszystkim sprawowania mszy świętej oraz nabożeństw różnych obrządków. Dalej za ołtarzem – stołem ofiarnym, pod krzyżem poniżej linii ziemi, zawieszono dzwon, którego stłumiony dźwięk wydobywa się spod ziemi, ma symbolizować prawdę niemożliwą do ukrycia nawet pod ziemią. Na powierzchni dzwonu widnieje tekst Bogurodzicy i nazwa „Miednoje”. Każda z mogił zbiorowych ma formę kurhanu, na którym postawiono krzyż. Obrysy mogił zaznaczone są nakładającymi się na siebie żeliwnymi płytami. Wysokie krzyże są jakby wtopione w korony drzew.
Tekst: podkom. Michał Gaweł / Biuro Komunikacji Społecznej KGP
Zdjęcia: Andrzej Chyliński / Biuro Komunikacji Społecznej KGP
Zdjęcia z drona: kom. Piotr Maciejczak / Gazeta Policyjna - Biuro Komunikacji Społecznej KGP
